در دیار گوگلي‌ها - بخش پاياني

گزارشی از کنفرانس Google I/O 2013
ماهنامه شبکه - خرداد 1392 شماره 145

علي حسيني

اشاره:

ماهنامه شبکه - کنفرانس Google I/O که همه‌ساله به‌منظور گردهم آوردن برنامه‌نويسان و توسعه‌دهندگان سکوهای گوگلی و معرفی تازه‌های بزرگ‌ترين شرکت اينترنتی جهان در شهر سن‌فرانسيسکو واقع در ايالت کاليفرنيای امريکا برگزار می‌شود، امسال نيز طی روزهای 15 تا 17 ماه می درهای خود را به‌روی حضار گشود.

نقشه‌های گوگلی
گوگل اعلام کرد، برنامه Google Maps روی وب را بهبود داده‌ و آن‌را هم حساس‌تر کرده‌ است و هم اجتماعی‌تر؛ اجتماعی‌تر به اين معنی که داده‌های مرتبط با دايره دوستان‌تان در تعامل با نقاط مشترک روی نقشه بيشتر به چشم می‌آيند. در نسخه جديد اين برنامه، کادر جست‌وجو در داخل نقشه قرار دارد و می‌توان با بهره‌گيری از ويجت‌های تعاملی، اطلاعات بيشتری را از آن استخراج کرد.
برنهارد سی‌فلد، سرپرست بخش مديريت محصولات گوگل، ضمن توضيح درباره اين برنامه به حضار گفت: «در‌واقع خود نقشه در نقش يک واسط کاربر ظاهر می‌شود. وقتی کاربران روی يک ناحيه کليک می‌کنند، اطلاعات درباره آن ناحيه روی قاب‌های مربوطه ظاهر می‌شوند. همچنین، اطلاعات را می‌توان ناوبری کرد يعنی مثلاً می‌توانيد محاسبه کنيد که اگر با خودروی شخصی بخواهيد از مبدأ به مقصد برويد چقدر طول می‌کشد و اگر با وسايل حمل و نقل عمومی برويد چقدر به طول می‌انجامد. سپس اين‌دو را با هم مقايسه می‌کنيد تا ببينيد کدام گزينه باصرفه‌تر است. نقشه‌ها نتايج اجتماعی را هم در‌اختيارتان می‌گذارند يعنی اگر جای خاصی را مدنظر داريد و دوستان‌تان قبلاً آنجا بوده‌اند، داده‌های مربوط به تعامل‌شان با محل مربوطه، با شما به‌اشتراک گذاشته می‌شود.»

واسط کاربر نقشه در نسخه جديد يک نمای سه‌بعدی هم دارد که به گفته گوگل برای مشاهده آن به برنامه يا افزونه خاصی نياز نداريد. قابليت مذکور از سازوکاری شبيه به برنامه Google Earth بهره می‌برد و کاربران می‌توانند با استفاده از ابزار zoom out يا کوچک‌نمایی، نقشه را آن‌قدر کوچک کنند که در نهايت کل کره‌زمين در يک نمای زنده از فراز ابرها ديده شود.
ديگر ويژگی جديد اين برنامه، شيوه جديد آپلود کردن تصاوير  Photo Sphere (برای ساختن تصاوير پانوراما) در نقشه گوگل است. گوگل می‌گويد اين تصاوير را کاربران گوگل از خيابان‌ها و اماکن عمومی تهيه می‌کنند و می‌توانند آن‌ها را بر حسب مکان جغرافيایی‌شان به اين سرويس اضافه کنند. به اين‌صورت يک لايه اطلاعاتی جديد ايجاد می‌‌شود که همه مردم می‌توانند از آن استفاده ‌کنند.

تصحيح نقشه‌ها، بهبود خدمات
يکی از جالب‌ترين سخنرانی‌های کنفرانس امسال را مايکل ويس مالک (Michael Weiss-Malik) مدير مهندسی بخش Ground Truth و  Map Maker گوگل ايراد کرد. سرويس Google Maps کار خود را با تهيه و ارائه نقشه جاده‌ها و تصاوير ماهواره‌ای شروع کرد. اما امروز پروژه‌ای موسوم به  Ground Truth در جريان است که می‌تواند خدمات اين برنامه را باز هم بهتر کند و به مثابه آينه‌ای باشد که تصوير دنيای واقعی در آن منعکس شده ‌است. اما چطور؟ مهندسان گوگل طی جلسه ويژه‌ای که در همين‌باره برگزار شده‌ بود توضيح دادند که چطور کار خود را با ثبت امتياز يا مجوز تصاوير ماهواره‌ای موردنيازشان شروع و سپس نسخه‌های سه‌بعدی اماکن واقعی را تهيه کردند و اکنون اين نقشه‌ها را می‌توان ظرف چند دقيقه به‌روز کرد.

شکل 3: گوگل مدت زيادی را صرف تصحيح داده‌های دريافتی می‌کند. عکس سمت چپ توسط برنامه گردآوری داده‌های مردمی از ايالات‌متحده تهيه شده ‌است. عکس سمت راست نسخه تصحيح ‌شده توسط گوگل است (سی‌نت / عکاس: استفان شانکلند).

شايد شگفت‌زده شويد اگر بدانيد که گوگل، شرکتی که سازوکارهايش به‌‌شدت با فناوری‌های مدرن، محاسبات کامپيوتری، الگوريتم‌های پيشرفته و فرآيندهای خودکار گره خورده‌است، بخش قابل‌توجهی از کارهای خود در واحد خدمات Google Maps را هنوز به‌صورت دستی انجام می‌‌دهد! بله، در اين‌ بخش نقشه هر کشور با مشارکت صدها نفر از کارکنان گوگل و طی فرآيندی وسيع تهيه می‌شود. Google Maps يکی از سرويس‌های بسيار کاربردی و مهم گوگل است و اين شرکت می‌کوشد تا جای ممکن دقت و دسترسی‌پذيری آن‌را تضمين کند. زمان آپ‌تايم اين سرويس طی سه سال گذشته 99.995 درصد بوده‌است يعنی اين سرويس ظرف اين مدت تقريباً قطعی نداشته ‌است. گوگل همزمان با آغاز کنفرانس خود نسخه‌ای باز هم ارتقا يافته از اين سرويس را به حضار معرفی کرد.
اهميت پروژه Ground Truth اين است که گوگل اطلاعات دنيای واقعی را با داده‌هایی که از منابع ديگر (مثل داده‌های گزارش‌شده از سوی شهروندان، و پايگاه‌داده‌های آدرس‌های پستی) دريافت می‌‌شوند تلفيق می‌کند. ويس مالک می‌گويد، با تلفيق اين دو راهبرد متفاوت در گردآوری داده‌ها می‌توانيد هر کدام از آن‌ها را از روی ‌ديگری تصحيح کنيد تا به دقيق‌ترين نتيجه برسيد.

شکل 4: مايکل ويس مالک، مدير مهندسی بخش Ground Truth و Map Maker گوگل (سی‌نت / عکاس: استفان شانکلند).

برای مثال، ممکن است گوگل اطلاعات مربوط به راه‌ها و جاده‌ها را از منابع دولتی دريافت ‌کند و در اين اثنا گزارش شود که فلان خيابان دو طرفه است. اما داده‌های ترافيکی خود گوگل که از طريق گوشی‌های آندروئيدی کاربران مختلف و ناشناس گردآوری می‌شوند نشان دهند که آن خيابان يک‌طرفه است. در چنين مواقعی اپراتور يا متصدی  Ground Truth می‌تواند داده‌های سرويس Google Street View را بازبينی کند و از روی اطلاعات موجود از جمله علائم راهنمایی‌ و رانندگی، مشخص کند که آن خيابان دقيقاً يک طرفه است يا دوطرفه.
به این ترتیب،‌ پاسخگویی گوگل به گلايه‌های کاربران درباره سرويس  Google Maps به‌طور مؤثرتری انجام خواهدشد. مثلاً اگر مردم گزارش بدهند که فلان اطلاعات غلط است، اپراتور شرکت در بخش Street View مورد را بررسی می‌کند تا اگر مورد نادرستی ثبت شده‌است تصحيح شود. حتی شايد گاهی لازم باشد که کارکنان گوگل در واحد Street View با خودروی خود به محل مربوطه عازم شوند و به‌شخصه بررسی کنند که آيا اطلاعات واردشده از آن خيابان يا جاده يا... در نقشه درست است يا نه. پس می‌بينيم که عوامل انسانی در اين بخش از شرکت گوگل هنوز نقشی کليدی دارند. البته، اين‌طور نيست که همه کارها در اين واحد به‌صورت دستی و با دخالت مستقيم کارکنان انجام شود. مثلاً برای پيدا کردن علائم راهنمایی ورانندگی، نام خيابان‌ها، آدرس ساختمان‌ها و علامت‌گذاری کوچه‌ها از پردازش تصوير استفاده می‌شود که يک فرآيند کامپيوتری است.

شکل 5: با استفاده از ابزار Atlas کارکنان سرويس Google Maps می‌توانند روی نقشه حرکت کنند و با يک نمای کروی که شبيه تصاوير لنزهای چشم ماهی (به‌اصطلاح fisheye) است، يک نقطه خاص روی خيابان را ببينند. حبابی که در اين شکل می‌بينيد تصاوير گرفته‌ شده توسط Street View را نشان می‌دهد (سی‌نت / عکاس: استفان شانکلند).

بزرگ‌ترين چالش برای هر نقشه‌بردار اين است که درست بعد از انتشار نقشه‌ای که از يک ناحيه تهيه کرده‌است، نقشه‌اش قديمی می‌شود و هر لحظه ممکن است تغييری در ناحيه ايجاد شود. خودروهای واحد Street View سعی می‌کنند اين مشکل را برطرف کنند. آن‌ها داده‌های موردنياز سرويس Google Maps را گردآوری می‌کنند اما گوگل فقط به آن‌ها بسنده نمی‌کند و از چند منبع ديگر نيز داده جمع می‌کند. برای مثال، اين شرکت از عکس‌های هوایی برای ساخت مدل‌های ‌سه‌بعدی ساختمان‌های شهر استفاده می‌کند. در 200 کشور جهان امکاناتی فراهم آمده‌است که هر کاربر می‌تواند داده‌های نقشه خود را از طريق برنامه Map Maker به اين سرويس اضافه کند.
در هندوستان که اين سرويس چند سالی است فعال شده، داده‌های بيشتر مناطق کشور را مردم جمع‌آوری کرده‌اند. اين واقعاً کار بزرگی است. جالب است بدانيم حجم تصاويری که گوگل هر دو هفته يک‌بار در سرويس نقشه‌های خود منتشر می‌کند، به‌اندازه کل تصاويری است که در سال 2006 تهيه شده ‌بود.

سخنان لری پيج و برتری نوآوری بر رقابت
تقريباً در اواخر برنامه سه ساعت و نيمه نخستين روز کنفرانس، لری‌پيج، مديرعامل گوگل به‌روی صحنه آمد تا ضمن بيان مطالبی، به پرسش‌های حاضران پاسخ دهد. او در آغاز به موارد گوناگونی پرداخت از جمله اهميت نوآوری، سازوکارهای داخلی ‌شرکت‌ها، قوانين دولتی، اهداف گوگل و نيز چشم‌اندازهای شخصی‌اش درباره جهان فناوری و گسترش آن. پيج درباره نوآوری‌های سال‌های اخير در عرصه موبايل و اينترنت سخن گفت و اين‌که پس از تولد کامپيوترهای شخصی تاکنون، هيچ‌وقت تا به اين اندازه شاهد تحول‌های بزرگ نبوده‌ايم.

شکل 6: لری پيج درباره اهميت نوآوری و عدم نياز به رقيب نشان دادن گوگل در برابر ساير شرکت‌ها سخن گفت.

پيج يک گلايه هم داشت؛ او مدعی شد در هر مطلبی که درباره گوگل می‌خواند، گویی اين شرکت در مقابل شرکتی ديگر قرار گرفته ‌است. او اظهار داشت، بايد چيزهای بارزشی را که در حال حاضر وجود ندارند بسازيم و افزود، اهداف گوگل در ميزان سود و مواردی از اين دست خلاصه نمی‌شود و به شخصه دوست ندارد شرکتش را با شرکت‌های ديگر مثل اپل يا مايکروسافت مقايسه کنند. به‌نظر او گوگل يک شرکت نوآور است که می‌کوشد زندگی را بهتر کند و نه اين‌که الزاماً با امثال مايکروسافت و اپل در رقابت باشد.

شکل 7: سرويس Google Wallet يا کيف پول گوگل با هندست‌های بيشتری سازگار می‌شود.

ارمغانی برای سيستم‌عامل‌های آندروئيد و کروم
از جمله دستاوردهای گوگل در بخش مرورگر کروم، فرمت‌های فايل جديد برای فشرده‌سازی تصوير و ويدیو بود. يکی‌از فناوری‌های فشرده‌سازی گوگل، فرمت اپن‌سورس WebP است که حجم تصاوير حاصل از آن در مقايسه با فرمت رايج JPEG تا 30 درصد کمتر است. اين فرمت از تصاوير ثابت و متحرک پشتيبانی می‌کند و ضمن فشرده‌سازی تصوير، ويژگی‌های گرافيکی آن از جمله رنگ و ترانمایی‌ (transparency) را حفظ می‌کند. از اين‌رو می‌توان آن‌را جايگزينی هم برای JPEG و هم برای GIF در نظر گرفت. معمولاًً 60 درصد حجم يک صفحه وب مربوط به تصاويرش است و از اين‌رو يک فرمت تصويری خوب سرعت مرور وب روی دستگاه‌های موبايل را افزايش می‌دهد. هم‌اکنون سرويس‌هایی مثل فيس‌بوک و گوگل‌پلاس از فرمت WebP پشتيبانی می‌کنند. از ديگر فرمت‌های گوگل، VP9 است که کار آن فشرده‌سازی محتوای ويدیویی روی هندست‌های کروم است. گوگل اين فرمت را به‌عنوان جايگزينی برای فرمت رايج H.264 طراحی کرده‌است. فرمت VP9 حدود 50 درصد بيش از H.264 در پهنای باند داده صرفه‌جویی می‌کند و اين مورد برای کاربرانی که اينترنت‌شان‌ محدوديت حجمی دارد، مهم است. طبق گفته گوگل، سرويس يوتيوب اين شرکت از اواخر امسال پشتيبانی از فرمت VP9 را آغاز خواهدکرد.

 کوتاه از کنفرانس امسال
• وقتی گوگل کنفرانس I/O خود را در سال گذشته برگزار می‌کرد 400 ميليون دستگاه آندروئيدی در سراسر جهان فعال بود. کنفرانس امسال در حالی برگزار ‌شد که تعداد آن‌ها به 900 ميليون دستگاه رسيده‌است.
• همزمان با نخستين روز کنفرانس، کاربران شبکه اجتماعی Google Plus با طراحی جديد اين سايت مواجه شدند. طبق گفته گوگل 41 تغيير و قابليت جديد در تاروپود اين شبکه اجتماعی ايجاد و تنيده شده‌است. از جمله اين‌که در نسخه جديد، منوها به‌صورت کشویی باز و بسته می‌شوند و پنجره به‌اشتراک‌گذاری مطالب بين مرکز و سمت چپ صفحه در رفت و آمد است. ديگر قابليت جديد آن، Knowledge Graph، پست‌هایی مرتبط با موضوع جاری را برای‌تان پيدا می‌کند تا در صورت تمايل مطالعه کنيد. گوگل‌پلاس ماهانه 190 ميليون کاربر فعال دارد و شمار کل کاربرانش به 390 ميليون نفر می‌رسد.
• طبق گفته گوگل، در هر ثانيه حدود 200 هزار پيغام از طريق سرويس GCM (سرنام Google Cloud Messaging) بين کاربران مبادله می‌شود؛ به عبارتی، يک ميليارد پيغام در روز.
• امروزه سرويس Google Wallet يا کيف پول گوگل که در واقع امکانی برای پرداخت‌های الکترونيک و موبايل به‌شمار می‌رود روی تعداد قابل‌توجهی از اسمارت‌فون‌ها قابل استفاده‌ است. گوگل چند هندست محبوب ديگر يعنی گالکسی S4 سامسونگ، HTC One (تحت پشتيبانی کرير اسپرينت) و نيز Galaxy Note II (تحت پشتيبانی اسپرينت و US Cellular) را نيز به فهرست اسمارت‌فون‌های سازگار با اين سرويس افزود.