بررسي توزيع لينوکس فدورا 18 (بخش پاياني)

نصب فقط با دو کليک
ماهنامه شبکه - فروردين 1392 شماره 143

علي يوسفي سبزوار

اشاره:

ماهنامه شبکه - ماهنامه شبکه - شاید زمانی که باز‌نویسی آناکوندا به عنوان برنامه نصب‌کننده فدورا پیشنهاد شد، کمتر کسی فکر این تغییرات رادیکال و چالش‌برانگیز را در فدورای جدید می‌کرد.

بارگذاری فدورای نصب‌شده
پس از بوت دوباره سیستم، صفحه زیبای گراب ۲ مخصوص فدورا به نمایش درمی‌آید که بالاخره پس از چند نسخه سادگی زیاد سرانجام به زیبایی گراب‌ نسخه‌های پیشین بازگشته است. فدورا ۱۸ همانند گذشته تمامی انواع سیستم‌عامل‌های نصب شده را شناسایی می‌کند و برای شمارش معکوس نیز روش جدیدی اتخاذ کرده است که نسبت به شمارنده معکوس‌شمار خشک و خالی نسخه‌های پیشین جلوه بصری زیباتری دارد(شكل7).

شکل 7: گراب ۲ در فدورا که سرانجام در فدورا ۱۸ مجددا تم‌بندی شده و برای شمارش معکوس جهت ورود به سیستم‌عامل پیش‌فرض نیز ایده زیباتری را پیاده‌سازی کرده است.

اولین بارگذاری فدورای نصب‌شده تا صفحه خوش‌آمدگویی ۴۹ ثانیه زمان نیاز داشت. مرحله افزودن کاربر عادی سیستم همانند گذشته است و تغییری نکرده است. پس از آن بارگذاری تا صفحه لاگین GDM که آن هم به تبع گنوم 3.6 دگرگون شده ۱۳ ثانیه زمان می‌خواهد.
اولین بارگذاری کامل دسکتاپ هم ۱۲ ثانیه زمان نیاز دارد که به لطف دسکتاپ خالی از آیکون گنوم‌شل میسر شده است(شكل8).

شکل 8: Overview در فدورا ۱۸:Windows و Applications حذف شده‌ است و به جای آن در حالت عادی پنجره‌های باز میزکار نمایش داده می‌شوند. در عوض برای دسترسی به برنامه‌ها می‌توان از آیکون آن که روی Dash قرار گرفته است، استفاده کرد.

پس از بارگذاری میزکار، متوجه شدم که اسکرین‌شات در آناکوندای جدید نه تنها کار می‌کند، بلکه بهتر از نسخه‌های قبلی نیز شده و مشکلات آن برطرف شده است. ۲ ایراد اسکرین‌شات‌ها در آناکوندای نسخه‌‌های پیشین‌، یکی وجود نشانگر ماوس در تصاویر گرفته شده و دیگری تهیه تصویری از کل صفحه موجود (و نه تنها پنجره جاری)، در آناکوندای نسخه ۱۸.۳۷.۱۱ رفع شده‌اند. دیگر تغییر ظاهری را می‌توان افزوده شدن دکمه Power Off به منوی گنوم عنوان کرد که خواست بسیاری از کاربران گنوم بوده است.
قفل کردن میزکار در گنوم 3.6 نیز به شیوه جالبی در‌آمده است. یک تصویر روی تمام صفحه نمایش داده می‌شود و برای آن‌لاک کردن باید تصویر را در جهت پیکان‌های نمایش داده شده درگ کرد تا کادر ورود پسورد نمایش داده شود. اگر از گنوم 3.6 روی سیستمی استفاده می‌کنید که ماوس یا تاچ‌پد ندارد، می‌توان با فشردن کلید Enter نیز به کادر پسورد دسترسی پیدا کرد. (شكل 9)

شکل 9: گنوم 6.3 در حالت قفل‌شده

برنامه‌های فدورا  ۱۸
متاسفانه فدورا ۱۸ شاید برای نصب و یا برای دانلود سریع‌تر و هدر رفتن پهنای باند کمتر، تعداد برنامه‌های کمتری را به صورت پیش‌فرض نسبت به نسخه‌های پیشین نصب می‌کند. به عنوان مثال، ویرایشگر vim که بسیار قدرتمند و پرکاربرد است در فدورا ۱۸ نصب نمی‌شود و برای نصب آن باید از مخازن اینترنتی فدورا استفاده کرد (ویرایشگر vi به صورت پیش‌فرض نصب می‌شود).
گنوم 3.6 پس از آناکوندا بحث‌‌برانگیزترین ویژگی فدورا ۱۸ بود. در این نسخه، گنوم‌شل علاوه بر پیشرفت‌ها، نکات منفی زیادی نیز داشت. تغییر نکردن طرح (زبان) صفحه‌کلید به کمک کلید‌های ترکیبی معمول Alt+Shift یا حتی دیگر کلید‌های ترکیبی که در نسخه‌های پیشین گنوم وجود داشت، شاید بزرگ‌ترین نکته منفی گنوم شل 3.6 باشد. در گنوم 3.4 امکان این‌که روی هر پنجره یک طرح صفحه‌کلید فعال باشد، وجود داشت که از این حیث بسیار کامل بود و امکان کنترل کامل روی تغییرات طرح صفحه کلید وجود داشت؛ در حالی‌که امکان تغییر زبان در نسخه 3.6 فقط به کمک ابزار gnome-tweak فراهم می‌شود. همچنین کلیدهای ترکیبی فقط در حالی‌که طرح صفحه‌کلید زبان انگلیسی باشد، کار می‌کنند. به عنوان مثال، اگر در حال تایپ یک متن فارسی در واژه‌پرداز باشید، همواره باید برای ذخیره تغییرات به کمک Ctrl + S زبان را فارسی به انگلیسی تغییر داده و سپس برای تایپ مجدد انگلیسی را به فارسی برگردانید.
از دیگر تغییرات فدورا در زمینه برنامه‌های کاربردی و میزکار می‌توان به قرار گرفتن MATE و Cinnamon در میزکارهای قابل انتخاب برای نصب در دي‌وي‌دي نصبی نام برد. MATE شاخه جدا شده‌ای از گنوم سری ۲ است که دیگر توسعه داده نمی‌شود و برای کسانی است که همچنان مایل به استفاده از گنوم سنتی هستند. Cinnamon پوسته‌ای است که توسعه‌دهندگان لینوکس مینت بر روی گنوم ۳ توزیع‌شان کشیده‌اند تا کاربران آن شاهد تغییرات رادیکالی در ظاهر میزکار با مهاجرت از نسخه ۲ به ۳ نباشند. گنوم‌شل در گنوم۳ آن‌قدر کارهای رادیکالی انجام داد تا تعدادی از کاربران و توسعه‌دهندگان پیشنهاد استفاده از Cinnamon را به جای گنوم‌شل به عنوان پوسته پیش‌فرض گنوم در نسخه آتی فدورا پیشنهاد کنند.


فدورا و  اکتیو دایرکتوری
استفاده از توزیع‌های لینوکسی در دامین‌های ویندوزی تاکنون یک چالش بزرگ به حساب می‌آمد. اگرچه راه‌حل‌هایی به صورت جسته و گریخته برای این موضوع پیشنهاد می‌شد، مشکل اصلی ناسازگاری همچنان پابرجا بود. توسعه‌دهندگان فدورا در این نسخه روی این موضوع کار کرده و هم‌اکنون می‌توان از فدورا ۱۸ به عنوان یک کلاینت و عضوی از یک دامین ویندوزی بهره برد.
مورد دیگری که شاید بیشتر از موضوع بالا برای لینوکس آزاردهنده بود، توانایی‌نداشتن برای راه‌اندازی یک دامین به خوبی اکتیو دایرکتوری بود تا کلاینت‌های ویندوزی بتوانند دسترسی‌های خود را از سرور لینوکسی دریافت کنند. اگر چه برای هر موضوعی از وب‌سرور، میل سرور و... لینوکس همیشه راه‌حل‌های جایگزین و پیشنهادهای اغوا‌کننده‌ای داشت، اما در این موارد تنها راه‌حل استفاده از ویندوز سرور بود. سامبا نسخه ۴ که سال‌ها است در دست توسعه است‌ (بیش از ۸ سال!)، سرانجام منتشر شد و در مخازن فدورا ۱۸ قرار گرفت. بنابراین می‌توان از این نسخه فدورا به عنوان یک سرویس‌دهنده برای شبکه‌هایی که کلاینت‌های ویندوزی نیز دارند، بهره گرفت.
اگرچه فدورا به دلیل طول عمر کم هر نسخه (یک ماه پس از انتشار دو نسخه بعد) به ندرت در شبکه‌های عملیاتی استفاده می‌شود، اما به‌راحتی نمی‌توان از کنار این موضوع گذشت که همین ویژگی‌هایی که فدورا با سامبا۴ دارد، در نسخه آتی لینوکس انترپرایز ردهت استفاده خواهد شد؛ بنابراین اگر مایل هستید تا یک زیرساخت کاملا لینوکسی برای سرویس‌دهی به کلاینت‌های ویندوزی برپا کنید، فدورا ۱۸ و سامبا ۴ آن را نباید از دست دهید.

UEFI
«تنها سیستم‌هایی لوگوی ویندوز۸ کلاینت را دریافت خواهند کرد که از UEFI به جای بایوس سنتی استفاده می‌کنند.» این جمله در برهه‌ای به بزرگ‌ترین مشکل در راه استفاده از ویژگی بوت دوگانه ویندوز- لینوکس توسط کاربران تبدیل شد؛ زیرا امکان نصب توزیع‌های لینوکس در کنار ویندوز ۸ به سادگی سایر ویندوز‌ها و سایر سیستم‌ها نبود. اما با تحت فشار قرار گرفتن همزمان مایکروسافت که به خودخواهی متهم شد و نیز تلاش توسعه‌دهندگان توزیع‌های لینوکسی برای پیداکردن راه چاره، سرانجام شرکت‌هایی مانند ردهت و کانونیکال تصمیم گرفتند تا در ازای پرداخت مبلغی به مایکروسافت امکان بارگذاری توزیع‌های ردهت، فدورا و اوبونتو را در کنار ویندوز۸ به مشتریان و کاربران خود بدهند. در هر صورت، اگر سیستمی در اختیار دارید که از UEFI استفاده می‌کند، باید بدانید که فعلا قادر هستید تا فقط فدورا ۱۸ را در کنار ویندوز ۸ آن نصب کنید.

دیگر ویژگی‌ها
فدورا ۱۸ در سایر زمینه‌ها نیز تغییرات مهم و اساسی نسبت به نسخه‌های پیشین خود دارد. فایل‌های موقت tmp در tmp/ در یک فایل سیستم مخصوص و جداگانه به نام tmpfs قرار می‌گیرد و دستگاه‌های جداشدنی نظیر فلش‌های USB، هاردهای اکسترنال و دیسک‌های نوری دیگر در media/ مانت نمی‌شوند. پوشه var/run/ که شامل سرویس‌ها و برنامه‌های در حال اجرا بود به / منتقل شده؛ بنابراین از این به بعد باید آن‌ها را در run/ جست و برای دسترسی به محتویات تجهیزات جداشدنی به run/media/ رفت. Bin/ و sbin/ و lib/ به درون پوشه usr/ رفته‌اند و با usr/bin/ و usr/sbin/ و usr/lib/ ادغام شده‌اند.
برای نخستین‌بار  Wayland نسخه ۱.۰ را در فدورا ۱۸ می‌بینیم (اگرچه محیط گرافیکی توسط X Server 1.13 اجرا می‌شود)‌. اگر ۲ کارت شبکه یا بیشتر روی سیستم دارید، (مانند یک کارت شبکه کابلی و یک کارت شبکه بی‌سیم) می‌توان به کمک ویژگی هات‌اسپات نتورک‌منیجر یکی از Connectionها را برای دیگران به اشتراک گذاشت که کاربران برای استفاده از آن باید از رمز عبوری که نتورک‌منیجر می‌دهد، استفاده کنند.

به‌روزرسانی
تنها سه روز از انتشار فدورا ۱۸ گذشته بود که ۴۹۴ مگابایت به روزرسانی برای Spherical Cow آمد. این میزان به‌روزرسانی نشان از بهای بیشتر توسعه‌دهندگان و کارمندان ردهت به فدورا است؛ علاوه بر آن شاید به نوعی آماده‌سازی کاربران برای رفتن به سمت یک توزیع غلتان (Rolling Release) باشد. به تازگی صحبت‌هایی در مورد تبدیل فدورا از یک توزیع با دوره انتشار شش‌ماهه به یک توزیع غلتان به گوش رسیده است و با توجه به آپدیت‌های کاملا به‌روز و پایدار فدورا و حتی بسته‌های پایدار موجود در نسخه rawhide این حرف‌ها بیش از پیش رنگ و بوی واقعیت به خود گرفته‌اند.

جمع‌بندی
ثابت شده است که کاربران سیستم‌هاي کامپیوتری (از مدیران سیستم گرفته تا کاربران عادی) با تغییرات مخالف هستند، چه رسد که این تغییرات رادیکالی هم باشند. این نتیجه را می‌توان به راحتی از تمایل نداشتن کاربران به ویندوز۷ و اصرار بر استفاده از ویندوز XP و استقبال نکردن از رابط مترو ویندوز۸ استنباط کرد.
اگرچه فدورا از میزکار گنوم۳ با پوسته گنوم‌شل استفاده می‌کند که کاملا برای استفاده در تجهیزات لمسی بهینه شده و این تغییرات قرار است در نسخه آتی لینوکس انترپرایز ردهت نیز اعمال شود، اما برای بسیاری این رابط لمسی خوشایند نیست. باید منتظر ماند و دید آیا فدورا پیروز خواهد شد و سیل انتقادها از گنوم۳ کمتر خواهد شد یا فدورا به استفاده از Cinnamon در نسخه بعدی به عنوان پوسته پیش‌فرض گنوم۳ تن درخواهد داد.
هرچه هست رابط مترو ویندوز ۸ تائید خوبی برای فدورا جهت ادامه مسیر  به سمت میزکارهای لمسی بود.